Δευτέρα 8 Νοεμβρίου 2021

Jack's Invited To The Magical Place, Fairytale Podcast No 22!

Moving ahead from Voices of Operating Systems and the such, here's another excerpt of my pocket book!

One day, Jennifer invited Jack to her house to sing, play music and eat together. The fall had already come and they had a wonderful time. Jennifer believed mirrors are magical. The little child believed that the mirror her family kept at the sitting room had extraordinary powers.
“Do you truly believe in magic, Jennifer?” asked Jack hopefully. “That’s been my greatest concern, since I came to you.”
“Of course, I believe, Jack! But why are you worried?”
 
Enjoy the complete podcast below!

Σάββατο 28 Δεκεμβρίου 2019

The Words of Emily Logan Podcast No 6, After Listening To Bits Of Ritchie Valens' Song Oh Donna!

Here's an excerpt of my recently published romantic drama produced by text to speech software! The Words of Emily Logan has been self-published at the global internet both as an ebook and print on demand. It's single deep voice narration, click and enjoy!

Πέμπτη 27 Ιουλίου 2017

Θέατρο για αλλαγή, από τη Βικιπαίδεια

Κοινωνική δράση
 
Ιστορικά παραδείγματα από το Applied Theater Action Initiative αποτελούν έργα όπως 'Τέχνη και το πρόβλημα των άστεγων: μία νύχτα με τα αστέρια', 'Χορός και κοινότητα: συνεργασία ερμηνείας του David Herrera', 'Έργο ερμηνείας κοινωνικής δικαιοσύνης' αλλά και άλλες ευκαιρίες για το κοινό, όπως εύρεση εργασίας σε θέματα σχεδιασμού εκδηλώσεων και εξεύρεσης πόρων αλλά και αναζήτηση ατόμων μάρκετινγκ:
  • Μία νύχτα με τα αστέρια: Οι συμμετέχοντες του προγράμματος, πρώην άστεγοι, συμμετέχουν σε μία παράσταση στη σκηνή για την οποία έχουν εκλεχτεί μέσα από audition. Το άτομο ζευγαρώνει με ένα καλλιτεχνικό μέντορα και οι δύο μαζί συνεργάζονται πριν τη μεγάλη στιγμή.
  • Συνεργασία ερμηνείας του David Herrera: Το πρόγραμμα προωθεί Λατινοαμερικάνικες φωνές μέσα από ένα σύγχρονο Αμερικάνικο κίνημα. Δίνει το στίγμα του μέσα από το χορό, την αφήγηση ιστοριών, τα κείμενα, τη μουσική, τα μέσα, μέσα από κειμενικοποιημένες συζητήσεις ανάμεσα στο Λατινικό και πολυπολιτισμικά Αμερικάνικο κοινό.
  • Ερμηνεία κοινωνικής δικαιοσύνης: Μέσα από ιστορίες εκ των οποίων άλλες μένουν στο παρελθόν και άλλες αφορούν το παρόν, το πρόγραμμα δημιουργεί ιστορίες που αλλάζουν το μέλλον. Η εκκίνηση γίνεται με ιστορίες, έργα και μυθιστορήματα σε σχολικά πλαίσια, γίνεται σύνδεση στη συνέχεια με κοινωνικά θέματα κι έπειτα δημιουργείται μία παράσταση.
  • Άτομα σχεδιασμού εκδηλώσεων κι εξεύρεσης πόρων: Αναζητούνται άτομα ενεργητικά, οργανωμένα, αξιόπιστα αλλά και ικανά να μιλήσουν για το θέατρο, τα θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά και την καλλιτεχνική εκπαίδευση.
  • Άτομα μάρκετινγκ: Αναζητούνται άτομα για υλοποίηση στρατηγικής μάρκετινγκ, διαδικτυακές καμπάνιες, ικανά να μιλήσουν για το θέατρο, τη δημιουργία κοινότητας και θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Χρειάζεται επίσης στόχευση στα έντυπα και ψηφιακά μέσα, στα social media, στο σχεδιασμό και υλοποίηση εκδηλώσεων αλλά και στις συνεντεύξεις τύπου.
Το εφαρμοσμένο θέατρο χρησιμοποιεί επίσης μεθόδους και πρακτικές που αποτελούν καταλύτη σε θέματα θετικής αλλαγής. Μέσα από το Applied Theater Action Initiative βρίσκει επίσης πρόσφορο έδαφος σε θέματα όπως:
  • Στα σχολεία
  • Στη διδασκαλία ξένης γλώσσας
  • Στην κοινωνική δικαιοσύνη
  • Σε θέματα θεραπείας
  • Στο στρατό βοηθώντας τους βετεράνους
  • Στον πολιτικό στίβο
  • Στην υγεία 
  • Στις φυλακές
Διαβάστε όλο το λήμμα εδώ: https://el.wikipedia.org/wiki/Εφαρμοσμένο_θέατρο
Μενέλαος Γκίκας

Θέατρο Forum, Θέατρο Κοινότητας, από τη Βικιπαίδεια

Θέατρο Φόρουμ


Το "Θέατρο Φόρουμ" αναπτύχθηκε από τον καινοτόμο και με επιρροή επαγγελματία Augusto Boal ως μέρος αυτού που αποκαλεί "Θέατρο του καταπιεσμένου". Ο Boal δημιούργησε το "Θέατρο Φόρουμ" ως ένα φόρουμ το οποίο διδάσκει στους ανθρώπους πως να αλλάξουν τον κόσμο τους. Κατά τη διάρκεια πρότερης εφαρμογής στην καριέρα του, ο Boal θα εφάρμοζε την ταυτόχρονη δραματουργία. Σε αυτή τη διαδικασία οι ηθοποιοί ή το κοινό μπορούν να σταματήσουν μία παράσταση, συχνά μία μικρή σκηνή στην οποία ο χαρακτήρας καταπιέζεται με κάποιο τρόπο. Το κοινό προτείνει διαφορετικές δράσεις για τους ηθοποιούς ώστε να επιτελεστούν στη σκηνή, σε μία προσπάθεια να αλλάξουν το αποτέλεσμα του τι βλέπουν. Αυτή ήταν μία προσπάθεια να σταματήσουν την παραδοσιακή διχοτόμηση του ηθοποιού και να φέρουν το κοινό στην παράσταση, ώστε να έχουν μία εισροή στη δραματική δράση την οποία παρακολουθούν. Τελικά αυτή η ταυτόχρονη δραματουργία έγινε "Θέατρο Φόρουμ" όταν στο κοινό ζητήθηκε να μην προτείνουν απλά διαφορετικές δράσεις, αλλά να ανέβουν στη σκηνή και να ερμηνεύσουν τις δικές τους παρεμβάσεις.

Θέατρο κοινότητας


Το "Θέατρο κοινότητας" αναφέρεται στη θεατρική ερμηνεία που υλοποιείται αναφορικά με συγκεκριμένες κοινότητες - η χρήση του συμπεριλαμβάνει θέατρο από, με και για την κοινότητα. Μπορεί να αναφέρεται σε θέατρο που είναι φτιαγμένο εξ ολοκλήρου από την κοινότητα χωρίς εξωτερική βοήθεια ή σε μία συνεργασία ανάμεσα σε μέλη της κοινότητας και επαγγελματίες καλλιτέχνες θεάτρου, ή σε ερμηνεία φτιαγμένη αποκλειστικά από επαγγελματίες και η οποία απευθύνεται σε μία συγκεκριμένη κοινότητα. Το "Θέατρο κοινότητας" συνεισφέρει στο κοινωνικό κεφάλαιο μίας κοινότητας στο βαθμό που αναπτύσσει τις δεξιότητες, το πνεύμα της κοινότητας και τις καλλιτεχνικές ευαισθησίες εκείνων που συμμετέχουν είτε ως παραγωγοί είτε ως κοινό. Χρησιμοποιείται σαν εργαλείο για κοινωνική ανάπτυξη, προωθώντας ιδέες όπως ισότητα φύλων, ανθρώπινα δικαιώματα, περιβάλλον και δημοκρατία. Οι περισσότερες από τις πρακτικές του θεάτρου κοινότητας έχουν αναπτυχθεί βασισμένες στην προσέγγιση της φιλοσοφίας του θεωρητικού της εκπαίδευσης Paulo Freire της παιδαγωγικής κριτικής στο θέατρο και των τεχνικών εφαρμογής που χτίστηκαν από τον Augusto Boal γνωστών ως "Θέατρο του καταπιεσμένου"

Διαβάστε όλο το λήμμα εδώ: https://el.wikipedia.org/wiki/Εφαρμοσμένο_θέατρο
Μενέλαος Γκίκας

Εφαρμοσμένο θέατρο, από τη Βικιπαίδεια

Το Εφαρμοσμένο θέατρο είναι γενικός όρος που καλύπτει μη παραδοσιακές εφαρμογές της θεατρικής τέχνης. Είναι τέχνη αλλά και δημιουργική πρακτική που εφαρμόζει τις αρχές του δράματος και της υποκριτικής σε χώρους πέραν των συμβατικών πλατώ και για σκοπούς ευρύτερους της καθιερωμένης ψυχαγωγίας του θεάτρου. Έχει ως στόχο την κοινωνική αλλαγή, την πολυπολιτισμικότητα, την κοινωνική ευημερία, θέματα δικαιοσύνης, εκπαίδευσης αλλά και θέματα συγγραφής και δημιουργικού. Πρόκειται για μία τέχνη που υποστηρίζεται από επίσημα σχολεία στο εξωτερικό, συχνά όμως τίθενται έννοιες όπως διαδραστικότητα, αυτοσχεδιασμός, ομάδα αλλά και οπτικοακουστικά μέσα ώστε να γίνουν αντιληπτά η δημιουργική έκφραση αλλά και οι στόχοι των ατόμων που συμμετέχουν. Αφορά όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, συμπληρώνεται και προεκτείνεται από το θεατρικό παιχνίδι, έχει στενή συνάφεια με τις κοινωνικές επιστήμες και πληθώρα εφαρμογών συμπεριλαμβανομένων θεμάτων που αφορούν περιθωριοποίηση, το θέατρο του καταπιεσμένου, ρατσισμό και προκατάληψη, ενήλικη ταυτότητα αλλά και θέματα αναδημιουργίας.

Διαβάστε όλο το λήμμα εδώ: https://el.wikipedia.org/wiki/Εφαρμοσμένο_θέατρο
Μενέλαος Γκίκας

Κυριακή 23 Ιουλίου 2017

Welcome Harry To Diagon Alley!

A cobblestoned shopping area for the wizarding world, where Hogwarts students can purchase necessary supplies."
—Description of Diagon Alley 

Diagon Alley is a cobblestoned wizarding alley and shopping area located in London, England behind a pub called the Leaky Cauldron. Inside the alley is an assortment of restaurants, shops, and other sights. All items on the Hogwarts supply list can be bought at Diagon Alley. The alley is completely hidden from the Muggle world which is right outside of its boundaries. It is very large in area and essentially the centre of wizarding London

History

Early history

The Leaky Cauldron was present long before Charing Cross Road was even planned in the nineteenth centery; its true address is number one, Diagon Alley, and it is believed to have been built some time in the early 1500s, along with the rest of the wizarding street. It is a popular historical theory that the second oldest building in Diagon Alley is Gringotts Wizarding Bank and that the other shops grew up around it. However, there is a possibility that Ollivanders is the oldest building, records dating back to the early fourth century B.C.
When the Statute of Secrecy was imposed Diagon Alley was hidden by the use of many powerful spells of concealment. The then Minister for Magic, Ulick Gamp agreed to give the landlord of the day present at the Leaky Caluldron responsibility for letting people into Diagon Alley from his back yard.
In 1926, one of the shops in Diagon Alley was burgled with the help of a Four-Headed Bird.

Harry Potter's first visit

"There were shops selling robes, shops selling telescopes and strange silver instruments Harry had never seen before, windows stacked with barrels of bat spleens and eels' eyes, tottering piles of spell books, quills, and rolls of parchment, potion bottles, globes of the moon..."
—Harry Potter visits Diagon Alley for the first time

Diagon-film
Diagon Alley in the films
Harry Potter's first visit to Diagon Alley with Rubeus Hagrid marked his re-introduction to the wizarding world. Harry's first stop was Gringotts Wizarding Bank, where he encountered Goblins for the first time. After obtaining money from the bank Hagrid helped Harry shop for his school supplies and purchased Harry's eleventh birthday present, the snowy owl Hedwig, from Eeylops Owl Emporium. Harry also purchased his wand from Ollivanders. When visiting Diagon Alley Harry remarked that he wished he had more than one set of eyes to be able to take in all the sights the alley has to offer.

Return of the Dark Lord

"The colourful, glittering window displays of spellbooks, potion ingredients, and cauldrons were lost to view, hidden behind the large Ministry of Magic posters that had been pasted over them... A few windows were boarded up, including those of Florean Fortescue's Ice Cream Parlour. On the other hand, a number of shabby-looking stalls had sprung up along the street."
—Description of Diagon Alley's gloominess

Death eaters1
Death Eaters maniacally attack shops and kidnapping Ollivander along Diagon Alley in 1996
In 1996, the return of Voldemort affected the appearance of Diagon Alley dramatically. Wizards and witches no longer felt safe wandering out in public. The once-crowded streets stood virtually empty, the few shoppers staying together in groups; "Wanted" posters with the faces of Death Eaters plastered the fronts of once-bright shops and street stalls popped up, hawking "protective" amulets and charms.
Ollivanders and Florean Fortescue's Ice Cream Parlour were closed.

Source: http://harrypotter.wikia.com/wiki/Diagon_Alley

Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2016

Διήγημα Fractal: "Βιβλίο χωρίς συγγραφέα"

Του Θανάση Πάνου στο Fractal, Η γεωμετρία των ιδεών



Αυτό το βιβλίο το μίσησα. Ήθελα να το ρίξω στη φωτιά.
Ναι παραδέχομαι ότι αυτό το βιβλίο με έκανε να νοιώσω ανόητος. Δεν με χάιδεψε, δεν με ντάντεψε, δεν ερχόταν σε καμία σελίδα του να με συναντήσει ευπρόσδεκτα ή να προσφέρει παρηγοριά. Τίποτα μέσα του δεν έκανε την πραγματική προσπάθεια να μου γελάσει να γίνει ευχάριστο κι αυτό με μαστίγωνε συνέχεια προσφέροντας μου μια εκνευριστική αίσθηση κατωτερότητας. Έκανε υποτονικά μια επιτομή της ευφυΐας μου και με περιφρόνηση συνέχιζε σελίδα-σελίδα να μου υπενθυμίζει την άγνοιά μου.
Το διάβαζα εξοργισμένος με την ενόχληση ότι δεν αποκάλυπτε λύσεις, δεν πρόσφερε θεραπεία στην επιμέλεια μου. Ξαφνικά όμως στη τελευταία σελίδα ένοιωσα την έλλειψη της πλήξης. Ακρωτηριάζοντας συστηματικά στην αφήγησή του αυτά που ήθελα να ακούσω για την αιώνια αγάπη, για τη νίκη του καλού, την ελπίδα και την αναμονή για ένα καλύτερο αύριο, παγώνοντας όλες τις αξίες και τα πρότυπα και κουρελιάζοντας την νίκη της ζωής απέναντι στο θάνατο με ξεγύμνωσε.
Χώθηκε σελίδα-σελίδα αθόρυβα στο μυαλό μου και το αναποδογύρισε επιδεικνύοντας την θλιβερή ματαιοδοξία μου. Τελικά κατάλαβα, ένοιωσα όλα τα μπαγιάτικα που συσσωρεύονται μέσα μου με την υπόσχεση της βοήθειας των τυποποιημένων λύσεων ή το χάιδεμα των αισθήσεων. Αναπάντεχα αυτό το βιβλίο με συνέπεια και ακρίβεια ανατόμου ανάδωσε την σχιζοφρένια του αναγνώστη να χάνεται σε μια ιστορία, να αντιμετωπίζει την πραγματικότητα σαν ξένη ή να προσπαθεί να δραπετεύσει από αυτή με την ταύτισή του με τον ήρωα του συγγραφέα.
Το βιβλίο αυτό που θέλησα στη πυρά να το ρίξω γιατί ως βιβλίο δεν θέλησε να παράγει συλλογικούς καρπούς, πανομοιότυπους, συνειδητοποίησα τελικά ότι θριάμβευσε αποσυνθέτοντας τα στερεότυπα και τις αξίες, τα κριτήρια ομορφιάς και του νοήματος, τα συμβατικά συναισθήματα και όλα αυτά χωρίς να προσηλυτίζει στη δική του θεϊκή πόλη. Απλά, σε καλούσε σε μια πόλη που γελοιοποιούσε την ψευδό-ηθική και ήταν σε θέση να αγκαλιάσει ένα μεγάλο κομμάτι της πραγματικότητας, όπως η φαντασία, η ψευδαίσθηση, η παραίσθηση, το παράλογο γιατί όλα αυτά είναι ανθρώπινα.
Η τελευταία σελίδα του, χωρίς καμία λέξη είχε μόνο το σχέδιο ενός νεκρού ζώου, ενός πεινασμένου παιδιού μέσα σε μια φύση νεκρή και πάνω σε ένα δένδρο τον Miles Davis να παίζει μοναχικά την τρομπέτα του. Ήταν ο « χώρος» που έκλεινε το βιβλίο και αποχαιρετούσε ρουφώντας τον αναγνώστη σε ένα ενιαίο αισθητικό αποτέλεσμα με αφετηρία και χωρίς τέλος.

 
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ο διπλά κουτσός λαχειοπώλης
σερνόμενος με τον κορμό του
κραυγάζει την τύχη την καταραμένη:
«και ποιος έχει λεφτά για πέταμα;»
Της ίδιας γενιάς άλλος ρακένδυτος,
ρωτούσε αυστηρά:
«έχετε διαβάσει αυτό το βιβλίο;
Δεν είναι για γυναίκες και παιδιά
είναι ένα εξαιρετικά πρόστυχο βιβλίο»
Είναι το είδος του βιβλίου στα χέρια ενός
που αποκαλύπτει ότι είναι χωρίς νόημα
μα αυτό δεν είναι τίποτα…
«εδώ υπάρχει ένα αληθινό βιβλίο
είναι χονδροειδές μέχρι ακόλαστο
αν το αγοράσεις θα το διαβάσεις!»
Αν εξαιρέσεις το αισθητικό πρόβλημα του χώρου,
η καταδίκη του ακαδημαϊσμού ήταν ευχάριστη
από την περιγραφή της ρητορικής αυτής απάτης:
«έχετε διαβάσει αυτό το πολύτιμο βιβλίο;»
Η έλλειψη χώρου με έσπρωξε
πάνω στα απλωμένα χέρια του
και στη ματιά του που ανίχνευε
τις σκέψεις μέσα μου…
«ιερό! ιερό! αυτό το πολύτιμο βιβλίο»
άνοιγε τα χέρια να με αγκαλιάσει
ζητώντας την ίδια ανταπόδοση,
γνωρίζοντας ότι είμαι ο συγγραφέας.»

Πηγή: http://goo.gl/w1pwLl/

Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2016

Φράκταλ. Τέχνες & επιστήμες μαζί.

Γράφει ο Μιχάλης Παναγόπουλος στο Fractal, Η γεωμετρία των ιδεών
Στο άκουσμα της λέξης φράκταλ (σ΄ ελληνική απόδοση μορφόκλασμα) οι σκέψεις και τα συναισθήματα, που μπορεί να δημιουργηθούν σε κάποιον εξαρτώνται, σε μεγάλο βαθμό, από το μορφωτικό του υπόβαθρο και τα επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά του ενδιαφέροντα. Ένας μαθηματικός ή κάποιος τεχνοκράτης θα ισχυριστούν ότι ο όρος φράκταλ είναι ένας καθαρά μαθηματικός όρος. Αντίθετα, ένας καλλιτέχνης, ενδεχομένως, θα πει ότι φράκταλ είναι μια παράξενη γεωμετρική κατασκευή, που προσφέρει περίεργα, ιδιαίτερα και ενδιαφέροντα σχήματα για καλλιτεχνική έκφραση. Κάποιος που απλά έχει ακουστά τη λέξη, συνδέει τα φράκταλ με εντυπωσιακά σχήματα, που σχετίζονται με «βαριά» μαθηματικά και πολύπλοκες χαοτικές θεωρίες (το γνωστό πέταγμα πεταλούδας που προκαλεί καταιγίδες κτλ). 

Τι ακριβώς είναι;

Για να καταλάβει κάποιος τι πραγματικά είναι το φράκταλ πρέπει πρώτα -πρώτα να κατανοήσει τα δύο βασικότερα χαρακτηριστικά του (πρακτικά είναι αλληλένδετα μεταξύ τους). Την αυτοομοιότητα και τη μη ακέραια διάσταση. Αυτοομοιότητα είναι η ιδιότητα την οποία έχουν ορισμένα σχήματα να παρουσιάζουν την ίδια (ή σχεδόν την ίδια) δομή σε διαφορετικές κλίμακες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτοομοιότητας είναι οι χάρτες των ακτογραμμών (για παράδειγμα της Βρετανίας , επειδή από εκεί τέθηκε πρώτη φορά το ερώτημα για τον ακριβή υπολογισμό του μήκους των ακτογραμμών της από τον μετεωρολόγο Fry Richardson!). Εκεί παρατηρούμε παρόμοια οφιοειδή μορφή της ακτογραμμής σε κάθε δυνατή κλίμακα. Κάθε φορά που «ζουμάρουμε» σε κάποιον κόλπο εμφανίζονται νέες λεπτομέρειες,  που δεν υπήρχαν σε μικρότερες κλίμακες, επομένως για να υπολογιστεί με ακρίβεια το μήκος της ακτογραμμής θα πρέπει να φτάσουμε στο επίπεδο του κόκκου της άμμου!
Σχήμα 1

Σχήμα 2
Πιο πιστές στην αυτοομοιότητα περιπτώσεις είναι η «σκόνη Cantor» και η καμπύλη Van Koch. Η πρώτη δημιουργείται όταν χωρίζουμε ένα ευθύγραμμο τμήμα σε τρία ίσα μέρη, αφαιρούμε το μεσαίο και επαναλαμβάνουμε διαδοχικά την διαδικασία  επ’ άπειρον στα εναπομείναντα τμήματα (Σχ. 1).
Η καμπύλη Van Koch δημιουργείται όταν χωρίσουμε και πάλι ένα ευθύγραμμο τμήμα σε τρία ίσα μέρη, αυτή τη φορά, όμως , στη θέση του κεντρικού τμήματος τοποθετούμε δύο τμήματα, ιδίου μήκους με το κεντρικό, ώστε να σχηματιστεί ένα είδος ισόπλευρου τριγώνου (Σχ. 2). Η αυτοομοιότητα είναι ξεκάθαρη καθώς αλλάζουμε κλίμακα και επαναλαμβάνεται η διαδικασία άπειρες φορές.
Οι καμπύλες αυτές μας βοηθούν να κατανοήσουμε και την άλλη περίεργη ιδιότητα των φράκταλ, δηλαδή τη μη ακέραια διάσταση.
Ας θυμηθούμε κάποια βασικά στοιχεία από τα σχολικά μας χρόνια. Ένα σχήμα,  που έχει μήκος και πλάτος και καλύπτει ένα εμβαδό είναι δισδιάστατο, επειδή ακριβώς έχει αυτές τις δύο διαστάσεις (μήκος, πλάτος), ενώ όταν υπάρχει και βάθος, τότε έχουμε τα τρισδιάστατα σχήματα. Μια καμπύλη, όμως, δεν έχει πλάτος και για τον λόγο αυτό είναι μονοδιάστατη. Το σημείο δεν έχει διαστάσεις. Τι γίνεται ,όμως,  με την καμπύλη Van Koch; Είναι ξεκάθαρο ότι είναι «κάτι παραπάνω» από καμπύλη, αφού γεμίζει περισσότερο τον χώρο όσο πιο πολύ μεγεθύνουμε την κλίμακα (το μήκος της συνεχώς αυξάνεται!), αλλά και κάτι λιγότερο από δισδιάστατο σχήμα αφού δεν έχει πλάτος!
Εδώ ακριβώς είναι η συμβολή του γάλλου μαθηματικού Benoit Mandelbrot (πατέρας των φράκταλ), ο οποίος όρισε τη μη ακέραια διάσταση, δηλαδή διαστάσεις όπως το 1,58 (για την βρετανική ακτογραμμή), που δείχνουν ακριβώς ότι έχουμε κάτι ενδιάμεσο μεταξύ των μονοδιάστατων και των δισδιάστατων σχημάτων. Αυτά τα σχήματα τα ονόμασε φράκταλς από την λατινική λέξη fractus (ή fractio) που σημαίνει σπασμένο, κομματιασμένο και την διάστασή τους διάσταση φράκταλ, η οποία δείχνει το πόσο «γεμίζει τον χώρο» η καμπύλη.

Χάος και φράκταλ

Σχήμα 3

Η παράξενη ομορφιά τους σχετίζεται με την αιώνια γοητεία,  που πάντα ασκούσε στον άνθρωπο το άπειρο και το απειροστό. Όλα τα μαγευτικά παράδοξα,  που απασχόλησαν τις επιστήμες και την φιλοσοφία σχετίζονταν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο με την έννοια του απείρου. Έτσι και με τα φράκταλ βλέπουμε ότι όλες οι μη κανονικότητες εκκινούν από τις άπειρες διαδοχικές μεγεθύνσεις.
Η μεγάλη απήχηση, όμως, που απέκτησαν τα φράκταλ από τη δεκαετία του 1980 και μετά σχετίζεται με τα εντυπωσιακά σχήματα που δημιουργήθηκαν με την απεικόνιση της γοητευτικής χαοτικής θεωρίας. Χαοτικά είναι εκείνα τα φαινόμενα στα οποία πολύ μικρές αλλαγές στις αρχικές συνθήκες δίνουν τελείως διαφορετικά αποτελέσματα.
Ένα απλό παράδειγμα, που θα βοηθούσε στην κατανόηση αυτής της διατύπωσης είναι το ταξίδι Αθήνα – Θεσσαλονίκη με αυτοκίνητο. Η αρχική μας συνθήκη είναι το σημείο εκκίνησης του ταξιδιού (π.χ. η θέση στάθμευσης του αυτοκινήτου) για να υπολογίζουμε τον συνολικό χρόνο του ταξιδιού μέχρι τη Θεσσαλονίκη.
Για τον ίδιο οδηγό, όχημα και συνθήκες ταξιδιού, μια αμελητέα αλλαγή στις αρχικές συνθήκες θα μπορούσε να φέρει τρομακτική αλλαγή στο τελικό αποτέλεσμα. Έτσι ας υποθέσουμε ότι ο οδηγός έχει παρκάρει το αυτοκίνητό του ελάχιστα μέτρα μακρύτερα από μια αρχική δεδομένη θέση. Θεωρητικά αυτό, από μόνο του, δεν θα έπρεπε να έχει καμία επίπτωση στη διάρκεια του ταξιδιού. Αν όμως στη νέα θέση,  που ήταν σταθμευμένο το όχημα έχει σπάσει , για παράδειγμα , ένας αγωγός ύδρευσης ,τότε μπορεί να προκληθεί τεράστια καθυστέρηση στην εκκίνηση του ταξιδιού. Ακόμη και να ακυρωθεί ! Οι  συνέπειες αυτής της καθυστέρησης είναι τελείως απρόβλεπτες και μπορεί να οδηγήσουν σε εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα. Γι’ αυτό άλλωστε είναι και αδύνατη η πρόβλεψη φαινομένων,  που εξαρτώνται από πολλές παραμέτρους. Όπως η μετεωρολογική πρόβλεψη πέραν των λίγων ημερών.
Τέτοια χαοτικά φαινόμενα συμβαίνουν και στην επίλυση απλών μιγαδικών εξισώσεων και για αυτό κάποιοι επιστήμονες προσπάθησαν να δουν για ποιες τιμές των μεταβλητών έχουμε χαοτική (δηλαδή απρόβλεπτη) συμπεριφορά και για ποιες όχι.
Υπάρχουν τιμές μεταβλητών, που βρίσκονται σε όρια. Ανήκουν στη μία ή στην άλλη κατηγορία και η γραφική απεικόνιση του συνόλου αυτών των τιμών (π.χ. σύνολα Julia από τον μαθηματικό Gaston Julia) δίνει τα διάσημα και άκρως εντυπωσιακά φράκταλ σχήματα (Σχ. 3).
Σχήμα 4

Το γνωστότερο όλων είναι το φράκταλ του συνόλου Mandelbrot (Σχ. 4), το οποίο έγινε δυνατό να αναπαρασταθεί λόγω της εξέλιξης των υπολογιστών τις τελευταίες δεκαετίες.
Η δύναμη των φράκταλ εντοπίζεται στη δυνατότητα να συνδυάζουν πολλά εντυπωσιακά πράγματα ταυτόχρονα. Περιγράφουν τις τόσο παράξενες χαοτικές συμπεριφορές, χαρακτηρίζονται από αυτοομοιότητα, έχουν μη ακέραια διάσταση. Παραλλήλως είναι πανέμορφα και αποδίδουν σουρεαλιστικές μορφές, που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε, ανοίγοντας νέους δρόμους στις επιστήμες και στις τέχνες.
Είναι συγκλονιστική η ποικιλία που μπορεί να συναντήσει κάποιος τα φράκταλ και το πόσες εφαρμογές έχουν. Στη φύση φράκταλ δομή έχουν οι πνεύμονες και τα νεφρά μας, τα φύλλα πολλών δέντρων, κάποια είδη μπρόκολων, οι κεραυνοί, οι οροσειρές, ενώ εφαρμογές υπάρχουν και στην βιολογία, την γεωλογία αλλά και σε άλλες επιστήμες όπως η πληροφορική, η μετεωρολογία, η φυσική, η νευροψυχολογία κ.α. Τέλος, τα φράκταλ αποτελούν πηγή έμπνευσης για την conceptual art (εννοιακή τέχνη) και έχουν πολλές εφαρμογές στην εικονική πραγματικότητα και το animation.
Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που τα φράκταλ θεωρούνται από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα συνταιριάσματος τέχνης και μαθηματικών, θεωρίας και εφαρμογής, ομορφιάς και συνέπειας της γεωμετρίας με την αισθητική και το αφηρημένο, της φιλοσοφίας με την έμπνευση. Είναι οι τέχνες και οι επιστήμες μαζί.
.
* Ο Μιχάλης Παναγόπουλος είναι Λέκτορας στο Τμήμα Τεχνών Ήχου & Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου.

Πηγή: http://fractalart.gr/fractal-τέχνες-και-επιστήμες-μαζί-2/

Η βιολογική αυτογνωσία μας

Γράφει ο Νίκος Τσούλιας στο Fractal, Η γεωμετρία των ιδεών
                                Renato Guttuso

Από τη στιγμή που αντιλαμβανόμαστε τον Κόσμο και κατακτάμε τα πρώτα ερείσματα της συνείδησής μας αρχίζει το μεγάλο ταξίδι της αυτογνωσίας μας που βαστάει όσο και η ίδια η ζωή μας! Και ίσως μια από τις πιο όμορφες αλλά και πιο προκλητικές πτυχές αυτού του ταξιδιού είναι ότι είμαστε ταυτόχρονα παρατηρητές και παρατηρούμενοι του ειδώλου μας και ακόμα πιο γοητευτικά είμαστε δημιουργοί του και θαυμαστές του.
Ο εαυτός μας είναι σε ένα διαρκές γίγνεσθαι. Η ίδια η ζωή μας είναι σκηνικό στο οποίο πραγματώνεται η ανάπτυξη του εαυτού μας και η παράλληλη γνώση αυτού. Κάθε στιγμή είμαστε διαφορετικοί και κάθε στιγμή νιώθουμε την ανάγκη να μαθαίνουμε αυτή τη διαφορετικότητά μας. «Τα πάντα ρει», μας είπε ο Ηράκλειτος, αλλά εμείς δύσκολα κατανοούμε τις βαθιές μεταβολές που γίνονται στον ίδιο τον εαυτό μας. Άλλωστε ούτε την αύξηση του ύψους μας δεν μπορούμε να διαπιστώσουμε καλά – καλά στη διάρκεια της παιδικής μας ηλικίας και της εφηβείας μας και τη συνειδητοποιούμε από την έκπληξη των άλλων…

Η βιολογική αυτογνωσία είναι κομμάτι της αυτογνωσίας μας. Κατά τη γνώμη μου δεν θα έπρεπε να υπάρχει επιμερισμός της αυτογνωσίας, σε βιολογική και πνευματική, αλλά αυτό προκύπτει από τον περίφημο διαχωρισμό ύλης και πνεύματος, κάτι που δύσκολα μπορεί να στηριχτεί στην όποια έρευνα κάνουμε για τον εαυτό μας. Ωστόσο, θα μείνουμε στη συζήτησή μας για τη βιολογική και μόνο πλευρά του ανθρώπου για να είμαστε μέσα στην κρατούσα κοσμοθεώρηση.

Για να βρούμε τη βάση της βιολογικότητάς μας υπάρχει μόνο μια μέθοδος, η εξελικτική ματιά στο είδος του ανθρώπου. «Τίποτα στη Βιολογία δεν μπορεί να κατανοηθεί παρά μόνο υπό το φως της εξέλιξης», θα πει πολύ εύστοχα ο διάσημος βιολόγος Ντομπζάνσκι, και αυτό είναι πράγματι το βασικό εργαλείο για να δούμε όχι απλά και μόνο το σώμα μας ως δομή αλλά τις λειτουργίες του και τις ανάγκες του, την αισθητική του αποτίμηση και την προοπτική του. Το σώμα του ανθρώπου είναι σμιλεμένο εδώ και εκατομμύρια χρόνια για να περπατάει ή να τρέχει και σε κάθε περίπτωση να κινείται. Αυτό αφορά το σύνολο των οργάνων και των συστημάτων μας, των κυττάρων και των ιστών μας και προπάντων το όλον του σώματός μας. Επομένως για οποιαδήποτε απόπειρα αυτογνωσίας – η οποία έχει πάντα και το ρόλο της διαρκούς δημιουργίας του εαυτού μας από εμάς τους ίδιους – θα πρέπει να αμφισβητηθεί η σημερινή κρατούσα κατάσταση της καθιστικής ζωής.

Η αυτογνωσία είναι αυτοσκοπός αλλά σε κάθε περίπτωση συνδέεται με την ευζωία και με την ευτυχία του ανθρώπου, με την άσκηση των κοινωνικών των λειτουργιών και με την προαγωγή κάποιου συγκεκριμένου αξιακού φορτίου. Ο άνθρωπος οφείλει να έχει γνώση του ιστορικού ταξιδιού του σώματός μας, να κατανοεί πλήρως τις μεταβολές του στη διάρκεια της ζωής του και κυρίως να τις λαμβάνει υπόψη του στη συνολική του συμπεριφορά. Αλλά πώς μπορεί να έχει πλήρη εικόνα, όταν η βιολογικότητά μας είναι εν πολλοίς αθέατη; Πράγματι, έχουμε την εξωτερική εικόνα του σώματός μας αλλά δεν ξέρουμε τι γίνεται μέσα μας, εκτός αν κάποιο σημάδι πόνου ή ενόχλησης μάς «ειδοποιήσει».

Έτσι, μπορεί να ζούμε κανονικά αλλά να μην ξέρουμε μια ενδεχόμενη καρκινογένεση ή ένα παθολογικό πρόβλημα ή έναν παρασιτικό οργανισμό ή μια κληρονομική ασθένεια κλπ. Αλλά δεν ξέρουμε τις δυνατότητες του σώματός μας και σε πιο απλά ζητήματα. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Όλοι οι άνθρωποι σηκώνουν βάρη. Δεν ξέρουν όμως τις σωρευτικές επιδράσεις που αυτά μας φορτώνουν με την πάροδο του χρόνου. Μπορούμε με τα χέρια μας και με τη δύναμή μας να αξιολογούμε ότι μπορούμε να σηκώσουμε ένα μεγάλο βάρος, αλλά θα ξαφνιαστούμε αν δούμε να προκύπτει από αυτή την ενέργειά μας μια κοίλη!

Τίθεται λοιπόν επί τάπητος η έννοια της αυτογνωσίας όχι μόνο με βάση τις αισθήσεις μας ή με τη λειψή ούτως ή άλλως εμπειρία μας αλλά με βάση τα επιστημονικά στοιχεία που δεν μπορούμε να έχουμε πάντα στη διάθεσή μας. Ουσιαστικά, προσεγγίζουμε το εν λόγω ζήτημα μέσω του αγαθού της υγείας, μόνο που και εδώ κάνουμε ένα μεθοδολογικό σφάλμα, την αντιμετώπισή της μόνο όταν παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα – αν και ούτε και τότε για πολλούς ανθρώπους. Η βιολογική αυτογνωσία περιλαμβάνει ακόμα τη διατροφή μας, όπου και εδώ βέβαια υπάρχει μεγάλη άγνοια, και για να μην χαθούμε στις επιμέρους πτυχές του εαυτού μας η βιολογική αυτογνωσία συνάπτεται απόλυτα με τον τρόπο της ζωής μας και με το νόημα που προσδίδουμε στη ζωή μας, με την κοσμοθεωρία μας και με την αγάπη μας για τον άνθρωπο και για τον κόσμο, γιατί είμαστε μια ψυχοσωματική ενότητα και μόνο έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και να δημιουργήσουμε τη μοναδική ομορφιά του.

                                          Henri Matisse
Πηγή:  http://fractalart.gr/viologiki-aftognosia/ 

Ταξιδιώτες του χρόνου

Γράφει ο Νίκος Τσούλιας στο Fractal, Η γεωμετρία των ιδεών

Ο χρόνος κυλάει προς μια κατεύθυνση πάντα. Είναι αμείλικτος στη ροή του˙ ό,τι σημειώνεται στα κιτάπια του αλλάζει την επόμενη στιγμή. «Τα πάντα ρει», θα μας λέει διαρκώς και αιωνίως ο μεγάλος μας φιλόσοφος Ηράκλειτος. Και το πιο σημαντικό στη σχέση μας με το χρόνο είναι ότι η δρώσα έκφρασή του, το παρόν, αλέθεται κάθε στιγμή μεταξύ των δύο αντίθετα κινούμενων μυλόπετρων του παρελθόντος και του μέλλοντος.
                                Van Gogh, Two Peasant Women Digging, 1890

Ουσιαστικά το παρελθόν δεν υπάρχει (πια), το μέλλον δεν έχει υπάρξει και στο μόνο μέσα στο οποίο ζούμε είναι το παρόν. Αλλά το παρόν, η μόνη υλική έκφραση του χρόνου, βαστάει τόσο λίγο που και αυτό μάλλον έχει φαινομενικό παρά ουσιαστικό περιεχόμενο… Τι γίνεται;Υπάρχει ο χρόνος ή είναι μια επινόηση του ανθρώπου;

Η ερώτηση τίθεται και από άλλη σκοπιά. Ο χρόνος δεν τρέχει με την ίδια ταχύτητα στις διάφορες περιοχές του Σύμπαντος και μάλλον προσομοιάζει με την κίνηση του ρεύματος του νερού στο ποτάμι, όπου υπάρχουν σημεία που το νερό τρέχει γρήγορα στις στενώσεις και στην κατηφοριά και πιο αργά στα πλατώματα και ακόμα πιο αργά στα εμπόδια. Και είναι έτσι πράγματι – γιατί όταν είναι ένα σώμα κοντά σε μεγάλη μάζα (για παράδειγμα στις «μαύρες τρύπες») κινείται με πολύ μεγάλη ταχύτητα (πλησίστια εκείνης του φωτός), ο χρόνος επιβραδύνεται αποδεδειγμένα. Αλλά αν η ροή του χρόνου δεν είναι ενιαία, πώς μπορούμε να αναφερόμαστε σε αυτόν με ενιαίο τρόπο και με την ίδια έννοια και λέξη;

Υπάρχει και συνέχεια. Τα γεγονότα στη ζωή δεν βαστάνε το ίδιο. Τα λεγόμενα ιστορικά γεγονότα έχουν μακρά διάρκεια, αφού η επίδραση τους έχει αρκετό «διαχρονικό μήκος», ενώ τα ασήμαντα τα καταπίνει ο αδηφάγος χρόνος και μπορούμε να τα θεωρήσουμε ότι δεν υπήρξαν και ποτέ! Αλλά και στην προσωπική μας ζωή δεν έχουμε την ίδια διαφοροποίηση γεγονότων και πραγμάτων; Ένα πολύ δραματικό γεγονός (για παράδειγμα η απώλεια ενός παιδιού) έχει απόλυτη διαχρονικότητα. Δεν το αγγίζει καμιά φθορά του χρόνου και εμφανίζεται το γεγονός σαν ένα διαρκές παρόν. Αντίθετα, τα περισσότερα γεγονότα περνάνε και χάνονται σαν να μην υπήρξαν ποτέ. Μπορούμε λοιπόν να υποθέσουμε ότι αφού έχουμε διαφορετική δράση του χρόνου στα διάφορα «σημεία» της ζωής – προσωπικής και δημόσιας –, δεν υπάρχει συνεκτικότητα στην έννοια του χρόνου και απλώς είναι μια επινόηση της σκέψης μας για να δίνουμε χρώμα σε μια διαφορετικότητα που ήδη υπάρχει από τη σύσταση των ίδιων των γεγονότων; Γιατί δηλαδή χρειάζεται να μετασχηματίζουμε τη διαφορετικότητα και τη μεταβλητότητα των πραγμάτων σε επιρροή του χρόνου;

                                Σαλβαντόρ Νταλί, Η εμμονή της μνήμης, 1931


Στο Σύμπαν – σύμφωνα με τη Φυσική – δεν υπάρχει ενιαίος χρόνος. Αυτό που βλέπουμε στο «χάρτη του ουρανού» είναι το πολύ μακρινό παρελθόν. Το «τώρα» και το «παρόν» δεν υπάρχει. Επομένως οι διάφορες περιοχές του Σύμπαντος είναι διαφορετικές χρονονησίδες. Αλλά αυτή τη διαφορετικότητα την προσεγγίζουμε εμείς απλά με βάση τον κυρίαρχο γλωσσικό μας κώδικα ως χρονική διαφορά. Σημαίνει αυτό κατ’ ανάγκη ότι είναι έτσι πράγματι και όχι μια γλωσσική δημιουργία, ένα γλωσσικό παιχνίδι, καταπώς θα το ονόμαζε ο Βιντγκενστάιν;

Υπάρχει και κάτι ακόμα. Υπάρχει η αγάπη. Ας δούμε τις δύο κορυφώσεις της που έχει γνωρίσει η ανθρώπινη οντότητα, η ερωτική αγάπη της λογοτεχνικής έκφρασης – με την έννοια της απολυτότητας του πάθους – και η μητρική αγάπη. Οι εν λόγω εκδηλώσεις της αγάπης από τη στιγμή που γεννιούνται παραμένουν σε αμείωτη ένταση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής των ανθρώπων που τις εκφράζουν. Είναι δηλαδή – σύμφωνα με την τριμερή ορολογία του χρόνου – ένα διαρκές παρόν. Ποια είναι η επίδραση του χρόνου επ’ αυτών; Απολύτως καμία. Επομένως, σ’ αυτές τις περιπτώσεις ο χρόνος είτε γιατί δεν υπάρχει είτε γιατί δεν μπορεί να επιδράσει μπορεί να θεωρηθεί τελικά ως επινόηση!

Αλλά και η ίδια η σκέψη μας δεν αμφισβητεί τη θεωρούμενη ανελαστικότητα του χρόνου; Αλώνουμε το χρόνο όποτε θέλουμε. Χωρίς χρονομηχανή, χωρίς να γίνουμε ταξιδιώτες του χρόνου με την τεχνολογία. Είμαστε από μόνοι μας ταξιδιώτες του χρόνου! Έχουμε πρόσβαση και στο μέλλον και πιο πολύ και πιο καλά στο παρελθόν. Με τη φαντασία μας προοικονομούμε το μέλλον και πάντως με τις επιλογές μας και με τις αποφάσεις μας δημιουργούμε εν μέρει το μέλλον και επομένως δεν είναι εντελώς απρόσιτο. Με τη μνήμη μας αναδημιουργούμε το παρελθόν, έστω κι αν ξεθωριάζει, και ταυτόχρονα το βιώνουμε ξανά και ξανά μέσα από τις διαφορετικές κάθε φορά προσλήψεις και ερμηνείες που του δίνουμε. Εδώ θέτω και το κρίσιμο – κατά τη γνώμη μου – ερώτημα. Αφού με τη συνείδησή μας μπορούμε να υπερβαίνουμε την κλασική και αμετάκλητη, την άγνωστη και ισοπεδωτική ροή του χρόνου, γιατί να μην την υπερβούμε και με την υλική πραγματικότητα που διαμορφώνουμε;

Η σκέψη μας δεν υποτάσσεται στον τριμερισμό του χρόνου. Ζυμώνει και αναπλάθει τις εκδηλώσεις του χρόνου: «παρελθόν, παρόν και μέλλον»,  για να επινοούμε αλλά και για να βιώνουμε τη ζωή και τον κόσμο, για να τεχνοτροπούμε επί του ειδώλου μας. Γι’ αυτό και έχουμε κατακτήσει τη φαντασία και τη μνήμη, την ονειροπλασία και την ίδια τη γλώσσα: για να δημιουργούμε τη δική μας πραγματικότητα επί της πραγματικότητας που είναι έξω από τη δική μας επικράτεια, για να πλάθουμε ομού υποκειμενικότητα και αντικειμενικότητα με τα δικά μας “υλικά”!


Πηγή: http://fractalart.gr/taxidiotes-tou-chronou/

Κυριακή 27 Μαρτίου 2016

Σκέψεις στο έργο της Άλκης Ζέη

Προσωπικές μου σκέψεις γύρω από το βιβλίο του Μιχάλη Αργυρίδη για την Άλκη Ζέη, «Η τέχνη του να μιλάς στα παιδιά με έντιμο τρόπο» θα συνοδευτούν με παραδείγματα γύρω από το έργο της καταξιωμένης συγγραφέως. Κριτικά σημειώματα του Μιχάλη Αργυρίδη για τη συγγραφέα συνόδευσαν, το 2004, τον φάκελο της υποψηφιότητας της Άλκης Ζέη για το διεθνές βραβείο Άντερσεν! Ή Άλκη Ζέη στο χώρο της παιδικής λογοτεχνίας, έχοντας βαθειά γνώση της παιδικής ψυχολογίας αναφέρεται στον έντιμο τρόπο για τον οποίο κάνει λόγο ο διάσημος ψυχοπαιδαγωγός Bruner, δηλαδή ότι στα παιδιά μπορούμε να μιλήσουμε για τα πάντα αρκεί να βρεθεί το μέσο, η φόρμα της γλώσσας και ο τρόπος να καταστήσουμε τα μηνύματά μας δυνατά στο γλωσσικό και νοητικό επίπεδο των παιδιών, ο τρόπος που αποκαλείται έντιμος. Έτσι η Άλκη Ζέη τολμάει να αφηγείται και να καταγράφει μέσω των ηρώων της, τις τραγικές ιστορικές καταστάσεις που…σημάδεψαν δυσάρεστα την κοινωνική ζωή του τόπου, χωρίς όμως να σοκάρει ούτε να προκαλεί αποστροφή. Κατοχή, Εμφύλιος, επέμβαση Άγγλων ιμπεριαλιστών, εκτελέσεις Ελλήνων αλλά και συλλήψεις αντιστασιακών από τους Ιταλούς, όλα αυτά περιγράφονται με χαρακτηριστικές τεχνικές στα βιβλία παιδικής λογοτεχνίας. Ας δούμε όμως κάποιες από αυτές τις τεχνικές και τις αναλύσεις του Μιχάλη Αργυρίδη ειδικότερα.
Η Άλκη Ζέη χρησιμοποιεί την τεχνική της αντικατάστασης, με αναφορές τόσο στο δικό μας κόσμο όσο και στον κόσμο των ζώων. Αναφέρεται για παράδειγμα στις εκτελέσεις Ελλήνων από τους Γερμανούς την περίοδο της Κατοχής, κάνοντας λόγο για το περίπτερο με το σκοπευτήριο που υπάρχει στα πανηγύρια. Σημαδέψτε ίσια στην καρδιά λέει ένας ήρωας με νάζι, ώστε οι παιδικοί αναγνώστες να βιώσουν την πραγματικότητα λίγο πιο ανώδυνα. Τα βιώματα είναι χαρακτηριστικά, ένα παιδί ετοιμάζεται να γιορτάσει τα 10 του γενέθλια αλλά η μητέρα του αποφασίζει ότι αυτό δεν θα συμβεί για να κάνουν συμπαράσταση σε ένα συγκάτοικο λόγω της εισόδου των Γερμανών στο Παρίσι. Η Άλκη Ζέη χρησιμοποιεί τον κόσμο των ζώων. Καθώς αυτά είναι απροστάτευτα στα χέρια των μεγάλων, τους κάνουν να αναπτύσσουν το ένστικτο της προστασίας, αισθάνονται υπεροχή αλλά και σιγουριά. Τα ζώα λειτουργούν επεξηγηματικά αλλά και ανακουφιστικά. Για να δώσει σε ένα παιδί η συγγραφέας την ευκαιρία να εξοικειωθεί με την ιδέα του θανάτου γράφει στο βιβλίο της για τον Ψεύτη παππού: Αν φύγω και δεις ένα πουλί να πετάει, μπορεί να είναι η ψυχή μου. Ο παππούς για παράδειγμα με μαύρο πουκάμισο και λευκό φουλάρι έχει αντικατασταθεί από ένα πουλί με τα δικά του χρώματα.
Τα παιδιά πρέπει να διατηρήσουν την ψυχοσυναισθηματική τους ηρεμία και να μην τρομάξουν, δεν πρέπει επίσης να ακούνε ψέματα. Οι παιδικοί λοιπόν ήρωες της Άλκης Ζέη είναι τολμηροί, σκανταλιάρικοι, ανυπότακτοι, φτιάχνουν δικές τους λέξεις και δικούς τους κώδικες, παίζουν με λεκτικές ποιητικές συνθέσεις. Θα θυμάστε για παράδειγμα το παιχνίδι με τις λέξεις, Κοθέ Κολω Κοέ Κονα Κοπο Κοτή Κορι Κονε Κορό. Στις συλλαβές της έκφρασης Θέλω ένα ποτήρι νερό, τοποθετήσαμε τη συλλαβή Κο και δημιουργήσαμε ένα γλωσσικό κώδικα. Τα παιδιά παίζουν με πολλούς και διάφορους τέτοιους τρόπους, είναι επίσης πειραχτήρια. Λέει η Άλκη Ζέη αναδεικνύοντας το χιούμορ και το πείραγμα, ένα κοριτσάκι έχει τα γενέθλιά του και τα δίδυμα ήρθαν και τις έφεραν ένα μπουκέτο με γαϊδουράγκαθα. Ανακαλύπτει διαφόρων ειδών φόρμες η συγγραφέας. Στο βιβλίο ο Ψεύτης παππούς, Δεκέμβρης 1944, αναφέρεται στους Άγγλους ιμπεριαλιστές, σε διώξεις, συλλήψεις και εξορία στην Αίγυπτο, χρησιμοποιώντας πάλι ζώο. Ένας φροντιστής στο θέατρο, δηλαδή αυτός που φροντίζει για τα αντικείμενα που θα χρειαστούν οι ηθοποιοί σε κάθε σκηνή, συλλαμβάνεται, δέχεται επίθεση με βρισιές, τον ψάχνουν, για να τους παραδώσει τα όπλα. Ποια όπλα? Ρωτάει με απορία. Αυτά που γράφει στο χαρτί, λένε οι Άγγλοι, βγάζοντας το από την τσέπη του. Ήταν ένα σημείωμα, γιατί επειδή έπαιζαν ένα έργο σχετικά με την αντίσταση κατά των Γερμανών, ζητούσαν χειροβομβίδες, τρία αυτόματα και σταυρωτά φισεκλίκια. Διέθετε βλέπεις τα…όπλα!
Αυτές και πολλές άλλες μεταφορές, εναλλαγές αλλά και συνθέσεις βρίθουν στα βιβλία της Άλκης Ζέη η οποία διακρίνεται για την οικουμενικότητα και την καθολική αποδοχή του έργου της. Οι τεχνικές αυτές αν και με όρους παιδικής λογοτεχνίας είναι πολύτιμες και στο εφηβικό και νεανικό βιβλίο και σε πολλές άλλες όμως περιπτώσεις…
Φωτό: Άλκη Ζέη
Μενέλαος Γκίκας

Κυριακή 7 Ιουνίου 2015

Η έννοια της σκοτεινής ύλης

Ως "σκοτεινή" θεωρείται η ύλη που συνίσταται από υποθετικά σωματίδια ύλης, άγνωστης σύνθεσης, τα οποία δεν εκλύουν ούτε αντανακλούν επαρκώς Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία ώστε να μπορούν να γίνονται άμεσα ανιχνεύσιμα από τα γνωστά αστρονομικά όργανα παρατήρησης.

Σκοτεινή Ύλη και Βαρύτητα

Η θεωρητική ύπαρξη της Σκοτεινής Ύλης προκύπτει από παρατηρούμενα βαρυτικά αποτελέσματα σε ορατή ουράνια ύλη, όπως οι αστέρες και οι γαλαξίες.

Στόχος της υπόθεσης της ύπαρξης της σκοτεινής ύλης είναι να εξηγήσει διάφορες αστρονομικές παρατηρήσεις που δεν φαίνεται να συμφωνούν με τη συνήθη θεωρία για τη βαρύτητα, όπως ανωμαλίες στην ταχύτητα περιφοράς των αστέρων στις παρυφές των γαλαξιών. Η ταχύτητα αυτή είναι μεγαλύτερη από την αναμενόμενη, πράγμα που εξηγείται είτε με την παραδοχή ότι η υπάρχουσα θεωρία για τη βαρύτητα είναι λάθος (υπόθεση στην οποία αντίκεινται πολλά επιχειρήματα) είτε με τη θεώρηση της ύπαρξης μιας μεγάλης ποσότητας μάζας που, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε. Η ύπαρξη της σκοτεινής ύλης θα έλυνε ένα πλήθος προβλημάτων συνέπειας στη θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης.

Ωστόσο, ο καθορισμός της φύσης αυτής της ελλείπουσας μάζας του Σύμπαντος είναι ένα από τα πιο περίπλοκα προβλήματα της σύγχρονης κοσμολογίας.

Ποσόστωση της Ύλης του Σύμπαντος

Αν η σκοτεινή ύλη υπάρχει, υπερβαίνει σημαντικά σε μάζα το ορατό μέρος του σύμπαντος.

    Μόνο το 4% της συνολικής μάζας του σύμπαντος μπορεί να γίνει άμεσα ορατό. Αυτή είναι συνήθης ύλη που εκπέμπει ηλεκτρομαγνητικά και είναι παρατηρήσιμη από τα τηλεσκόπια και τις άλλες ηλεκτρομαγνητικές συσκευές.
    Περίπου το 23% υπολογίζεται ότι αποτελείται από "Σκοτεινή Ύλη". Δεν είναι παρατηρήσιμο από τις γνωστές συσκευές της αστρονομίας.
    Το υπόλοιπο 73% αποτελείται από Σκοτεινή Ενέργεια, μία ακόμα πιο παράξενη οντότητα, που βρίσκεται διάχυτη στο Σύμπαν.

Διαφορές στον υπολογισμό της ύλης Σμήνους

Όλα ξεκίνησαν το 1933, όταν ο αστρονόμος Fritz Zwicky μελετούσε την κίνηση των Σμηνών της Κόμης και της Παρθένου, μακρινών σμηνών γαλαξιών μεγάλης μάζας. Αρχικά, ο Zwicky υπολόγισε την μάζα του σμήνους αθροίζοντας τις μάζες του κάθε γαλαξία του σμήνους βασισμένος στη λαμπρότητα τους. Στη συνέχεια, έκανε ένα δεύτερο υπολογισμό βασιζόμενος στη μέτρηση της ταχύτητας του κάθε γαλαξία του σμήνους. Ο δεύτερος υπολογισμός της μάζας ήταν 400 φορές μεγαλύτερος από τον υπολογισμό που βασιζόταν στη λαμπρότητα των γαλαξιών.

Ωστόσο μόνο την δεκαετία του '70 οι επιστήμονες άρχισαν να μελετούν συστηματικά αυτή τη διαφορά και από τότε μόνο και έπειτα η ύπαρξη της σκοτεινής ύλης άρχισε να λαμβάνεται στα σοβαρά υπ' όψιν.

Παραβίαση του 3ου νόμου του Kepler

Ένα δεύτερο παρατηρησιακό δεδομένο που συνηγορεί στην ύπαρξη της σκοτεινής ύλης προκύπτει από τις καμπύλες περιστροφής των σπειροειδών γαλαξιών. Οι σπειροειδείς γαλαξίες περιλαμβάνουν έναν τεράστιο πληθυσμό αστέρων που διαγράφουν τροχιές σχεδόν κυκλικές γύρω από το γαλαξιακό κέντρο. Όπως ισχύει για τις τροχιές των πλανητών, αναμένεται ότι οι αστέρες με μεγαλύτερες γαλαξιακές τροχιές έχουν μικρότερες τροχιακές ταχύτητες (είναι μία απλή συνέπεια του τρίτου νόμου του Kepler). (Στην πραγματικότητα, ο τρίτος νόμος του Κέπλερ εφαρμόζεται μόνον σε αστέρες που βρίσκονται κοντά στην περιφέρεια ενός σπειροειδούς γαλαξία, εφόσον προϋποθέτει σταθερότητα της μάζας που περιλαμβάνει η τροχιά).

Οι αστρονόμοι, ωστόσο, έχουν κάνει παρατηρήσεις των τροχιακών ταχυτήτων των αστέρων στην περιφέρεια μεγάλου αριθμού σπειροειδών γαλαξιών, και διαπιστώθηκε ότι σε καμία περίπτωση δεν ικανοποιείται ο τρίτος νόμος του Κέπλερ. Οι τροχιακές ταχύτητες όχι μόνον δεν μειώνονται σε μεγάλες ακτίνες αλλά παραμένουν απόλυτα σταθερές, γεγονός που υποδηλώνει ότι η μάζα που περιλαμβάνει η τροχιά μεγάλης ακτίνας αυξάνεται, κι αυτό ισχύει για αστέρες που βρίσκονται φαινομενικά κοντά στα όρια του γαλαξία. Αν και βρίσκονται κοντά στα άκρα του φωτεινού τμήματος του γαλαξία, το τμήμα αυτό έχει περίγραμμα μάζας που φαινομενικά συνεχίζει πολύ πέρα από τις περιοχές στις οποίες κυριαρχούν αστέρες.

Το συμπέρασμα από αστέρες που βρίσκονται κοντά στην περιφέρεια σπειροειδούς γαλαξία και κινούνται με τροχιακές ταχύτητες της τάξης των 200 km/sec, τέσσερις φορές πιο μεγάλες από την εκτιμώμενη ταχύτητα διαφυγής από αυτόν, είναι πως αν ο γαλαξίας αποτελούταν μόνο από την ορατή ύλη που μπορούμε να παρατηρήσουμε ηλεκτρομαγνητικά, τότε οι αστέρες αυτοί θα τον εγκατέλειπαν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Όμως δεν έχουν βρεθεί γαλαξίες να έχουν διαλυθεί με τέτοιο τρόπο. Επομένως στο εσωτερικό τους πρέπει να υπάρχει επιπλέον ύλη (δηλ. σκοτεινή ύλη) η οποία δεν έχει ληφθεί υπ' όψιν στους υπολογισμούς που προκύπτουν με την άθροιση μόνο όλων των αστέρων.

Πληθωρισμός και Σκοτεινή Ύλη

Το πληθωριστικό μοντέλο για το σύμπαν προβλέπει σχετική πυκνότητα μάζας (Ω) ίση με την μονάδα, όμως τα παρατηρησιακά μας δεδομένα δεν επιβεβαιώνουν αυτόν τον υπολογισμό. Το πληθωριστικό μοντέλο δίνει συνέπεια στις θεωρητικές απαιτήσεις της κοσμολογίας της μεγάλης έκρηξης και λύνει εγγενή προβλήματά της. Επομένως αντί να απορρίψουμε το πληθωριστικό μοντέλο οδηγούμαστε στην υπόθεση της ύπαρξης σκοτεινής ύλης.

Πιθανή δομή της σκοτεινής ύλης

Τα τρία πιθανά συστατικά τα οποία απαρτίζουν την "Σκοτεινή Ύλη" είναι:

    Συνήθης Ύλη ("μη-εξωτική" δηλ. βαρυονικής φύσης)
    Νετρινική Ύλη (Ύλη αποτελούμενη από νετρίνα)
    Εξωτική Ύλη (Ύλη αποτελούμενη από υπερ-συμμετρικά σωματίδια).

Αναλυτικότερα:

Συνήθης Ύλη

Αυτή διακρίνεται σε δύο κατηγορίες:

    Αντικείμενα MACHO (Massive Astrophysical Compact Halo Objects). Όμως, περαιτέρω παρατηρήσεις (Alcock, 1996) μας δείχνουν ότι τα MACHO μπορούν να δικαιολογήσουν περίπου το 20% της σκοτεινής βαρυονικής ύλης που μας «λείπει».

    Νέφη μοριακού υδρογόνου στην εξωτερική περιοχή του γαλαξιακού δίσκου (Pfenniger & Combes, 1994). Αυτή η υπόθεση ενισχύεται από την ανίχνευση γραμμών CO από αέριο σε απόσταση 12 kpc από το κέντρο του γαλαξία (Lequex, Allen, Guilloteau, 1993).

Υλικά Νετρίνα

Ένα πιθανό σενάριο για την ερμηνεία της σκοτεινής ύλης είναι τα υλικά νετρίνα (massive neutrinos), δηλαδή η υπόθεση ότι τα νετρίνα έχουν μάζα.

Πειράματα ανίχνευσης ηλιακών νετρίνων μας δείχνουν ότι υπάρχει απόκλιση ανάμεσα στα αναμενόμενα και στα παρατηρούμενα νετρίνα, απόκλιση που δεν μπορεί να ερμηνευθεί από τις αβεβαιότητες στα διάφορα ηλιακά μοντέλα ή από τα σφάλματα στα διάφορα πειράματα παρατήρησης (Conforto 1998). Τα ίδια συμπεράσματα επαληθεύονται από παρατηρήσεις στο πείραμα Super-Kamiokande (Fukuda, 1998) για ατμοσφαιρικά νετρίνα.

Όλα αυτά αποτελούν ισχυρές ενδείξεις ότι τα νετρίνα έχουν μάζα.

Εξωτική Ύλη

Θεωρητικά όμως η θεωρία που φιλοδοξεί να περιγράψει το συντριπτικό ποσοστό της Σκοτεινή Ύλης είναι η υπερσυμμετρία (Supersymmetry (SuSy)).

Οι θεωρίες "ρήξης" της SuSy (Broken Supersymmetric Theories) υποστηρίζουν την ύπαρξη υπερσυμμετρικών σωματιδίων στην γαλαξιακή άλω, ως απηχήσεις της μεγάλης έκρηξης. Σύμφωνα με αυτές τις θεωρίες τα ελαφρύτερα και σταθερότερα υπερσυμμετρικά σωμάτια που δημιουργήθηκαν στο πρώιμο Σύμπαν, έχουν επιβιώσει μέχρι την εποχή μας και εξαϋλώνονται, παράγοντας πολύ ενεργά αντι-πρωτόνια.

Τέτοια σωμάτια είναι:

    το νετραλίνο (neutralino),
    το σηλεκτρόνιο (selectron) και
    το φωτίνο (photino).

Αυτά τα υπερσυμμετρικά σωματίδια θα μπορούσαν να έχουν συνενωθεί σε δομές σκοτεινής ύλης της τάξης μεγέθους των γαλαξιών. Θα έπρεπε όμως και να μην εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητικά για να οριστούν ως σκοτεινή ύλη.

Αναλογία των συστατικών

Σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις τα ποσοστά των τριών συστατικών στην σύσταση της Σκοτεινής Ύλης είναι:

    Συνήθης (ή βαρυονική) Ύλη, 1%.
    Νετρινική (ή «θερμή» Σκοτεινή Ύλη), 30%
    Εξωτική (ή «ψυχρή» Σκοτεινή Ύλη δηλ. Ύλη υπερσυμμετρικών σωματιδίων) 69%

Προοπτικές

Η περαιτέρω μελέτη της κοσμικής ακτινοβολίας μπορεί να μας βοηθήσει να εξακριβώσουμε την σύσταση της σκοτεινής ύλης.

Συγκεκριμένα, έχουν ήδη ανιχνευθεί γεγονότα ενεργών αντι-πρωτονίων (με ενέργειες άνω των 1020 eV). Δυστυχώς όμως, ο πληθυσμός αυτών των γεγονότων είναι πολύ χαμηλός ώστε να μην μπορούμε να αποφανθούμε με βεβαιότητα για τα χαρακτηριστικά αυτής της ακτινοβολίας.

Η επιστημονική κοινότητα σχεδιάζει νέα πειράματα για να μελετηθεί περαιτέρω αυτή η ακτινοβολία, όπως στο αστεροσκοπείο του Pierre Auger. Επίσης η NASA ετοιμάζει τον δορυφόρο GLAST.

Τέλος ας αναφέρουμε ότι νέα πειράματα που θα πραγματοποιηθούν με την ολοκλήρωση του επιταχυντή LHC στο CERN αναμένεται να ρίξουν φώς στα υπερσυμμετρικά σωμάτια, εάν αυτά υπάρχουν, με αποτέλεσμα την δυνατότητα να περιγραφεί η σκοτεινή ύλη με ακριβέστερα μοντέλα.

(Πηγή Βικιπαίδεια)

Σάββατο 31 Μαΐου 2014

Amazing 'Flatliners' Plot, Visually Mesmerizing..

An Amazing Sci-Fi Thriller Starring  Kiefer Sutherland, Julia Roberts, William Baldwin, Oliver Platt, Kevin Bacon

Nelson Wright (Kiefer Sutherland), convinces four of his medical school classmates — Joe Hurley (William Baldwin), David Labraccio (Kevin Bacon), Randall Steckle (Oliver Platt) and Rachel Manus (Julia Roberts) — to help him discover what lies beyond death. Nelson flatlines for one minute before his classmates resuscitate him. While "dead", he experiences a sort of afterlife. He sees a vision of a boy he bullied as a child, Billy Mahoney. He merely tells his friends that he can't describe what he saw, but something is there. The others decide to follow Nelson's daring feat. Joe flatlines next, and he experiences an erotic afterlife sequence. He agrees with Nelson's claim that something indeed exists. David is third to flatline, and he sees a vision of a girl, Winnie Hicks (Kimberly Scott), that he bullied in grade school. The three men start to experience vivid hallucinations that are related to their afterlife visions, but Nelson's circumstances are particularly freakish; he is repeatedly physically attacked by Billy Mahoney and each day presents with fresh cuts and wounds. Joe, engaged to be married, is haunted by home videos that he secretly filmed of his sexual trysts with other women. David is confronted by a vision of Winnie Hicks on a train, and she verbally taunts him like he did to her.

At Rachel's insistence, the group agrees to let her flatline next. David, disturbed by his hallucinations, has a change of heart and tries to stop the others from giving Rachel their same fate, but she has already flatlined by the time he arrives. They are almost unable to bring Rachel back to life after the power goes out, as the men cannot shock her with the defibrillator paddles. Luckily they manage to recusitate her, but she, too, begins experiencing haunting flashbacks: in her case, memories of her father committing suicide when she was a young girl. One by one, the other men open up about their harrowing experiences to one another, and David decides to put his visions to a stop. He tracks down Winnie Hicks, now grown up, and travels to her home to offer an apology. Winnie thanks him, and accepts his apology. David immediately feels a weight lifted off his shoulders. Nelson, who has accompanied David on the trip, remains alone in David's truck and catches a glimpse of Billy Mahoney darting past outside. Suddenly Billy appears inside the truck and attacks him with a pickaxe. Nelson struggles to fend him off and David arrives on the scene just in time to end the hallucination and prevent serious injury to Nelson, revealing that Nelson was alone in the truck and that he was attacking himself with the pickaxe. Meanwhile, Joe's fiancée, Anne (Hope Davis), unexpectedly comes to his apartment, and she breaks off their engagement after discovering his videos. Joe's visions cease after Anne leaves him. Rachel seeks comfort in the arms of David, and the two spend the night together in bed. While Rachel and David are together, Nelson brings Steckle and Joe to the gravesite of Billy Mahoney. He reveals a long-kept secret: he and his friends inadvertently killed Billy Mahoney as youngsters when they chased him up a tree and pelted him with rocks, causing him to fall to his death. Nelson mutters to himself about making amends, then suddenly storms off, leaving Joe and Steckle stranded.

David leaves Rachel alone in order to pick up Joe and Steckle from the cemetery. While alone, Rachel goes to the bathroom, and encounters her father. He apologizes to his daughter, and her guilt over his death is lifted when she discovers that he was addicted to heroin. Rachel receives a phone call from Nelson, who tells her that he needs to flatline again in order to make amends. He apologizes for involving her and their friends in his plan before hanging up. Rachel and the other three men realize what Nelson is planning and race to save him, eventually reaching him more than nine minutes after his phone call. They work feverishly to save him, but too much time has passed and they decide to give up. Meanwhile, in the afterlife a young Nelson has reversed roles with Billy Mahoney and is being pelted with rocks by him and his other friends while up in the tree. Young Nelson falls from the tree, morphing into the older Nelson just before hitting the ground. He looks up to see Billy Mahoney standing over him and smiling before slowly walking away into a bright light, having made peace. In an act of utter frustration, David gives Nelson one last shock. Miraculously, Nelson is resuscitated, and after regaining consciousness he tells them, "Today wasn't a good day to die."

(Source Wikipedia)